Όργανα της Μπάντας: Το φλάουτο
Με την παρούσα δημοσίευση ξεκινάμε σήμερα την συγγραφή και δημοσίευση στην ιστοσελίδα της Φιλαρμονικής Εταιρίας Λευκάδας μια σειρά από άρθρα με εκπαιδευτικό χαρακτήρα μέσα από τα οποία θα παρουσιάζονται τα μουσικά όργανα που χρησιμοποιούνται στην Μπάντα.
Εισαγωγικές πληροφορίες
Ως “μπάντα” εννοούμε τα μουσικά σύνολα στα οποία συμμετέχουν πνευστά και κρουστά μουσικά όργανα. Τα πνευστά της μπάντας,χωρίζονται σε δυο κύριες ομάδες ανάλογα με το υλικό κατασκευής τους: τα ξύλινα & τα χάλκινα πνευστά.
Τα ξύλινα πνευστά ονομάζονται έτσι όχι επειδή απαραίτητα είναι φτιαγμένα από ξύλο αλλά κυρίως είτε επειδή παλιότερα κατασκευάζονταν από ξύλο είτε επειδή ο ήχος τους συγγενεύει με αυτόν των ξύλινων πνευστών.
Επίσης τα ξύλινα πνευστά χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες:
- Με απλό επιστόμιο: π.χ. Φλάουτο
- Με μονή γλωττίδα: π.χ. Κλαρινέτο
- Με διπλή γλωττίδα: π.χ. Όμποε , Αγγλικό κόρνο , Φαγκότο
Τα χάλκινα πνευστά είναι τα μουσικά όργανα της μπάντας τα οποία όπως δηλώνει και η ονομασία τους, είναι φτιαγμένα από μέταλλο και συγκεκριμένα από χαλκό ή ορείχαλκο.
Οι ομάδες στις οποίες χωρίζονται τα πνευστά είναι:
- Τρομπέτες – για υψηλές φωνές
- Κόρνα – για μεσαίες ή χαμηλές φωνές
- Τρομπόνια – για χαμηλές φωνές
- Τούμπα – για χαμηλές φωνές
Αξίζει να αναφερθεί πως το σαξόφωνο, αν και χάλκινο εκ κατασκευής, παίζει μαζί με τα ξύλινα πνευστά λόγω του επιστομίου του το οποίο είναι με μονή γλωττίδα όπως το κλαρινέτο. Άλλα χάλκινα πνευστά είναι το φλικόρνο, η κορνέτα, το ευφώνιο καθώς και κάποια τα οποία έχουν υποπέσει σε αχρηστία (π.χ. οφικλείδα κλπ).
Το όργανο με το οποίο θα ασχοληθούμε στο παρόν άρθρο είναι το φλάουτο ή πλαγίαυλος!
Το Φλάουτο ανήκει στα ξύλινα πνευστά όργανα (παρόλο που στις μέρες μας κατασκευάζεται κυρίως από μέταλλο) που έχουν βασικό ρόλο μέσα σε μια μπάντα. Πρόκειται για ένα όργανο με ξύλινο ή μεταλλικό σωλήνα (παρότι όπως προαναφέραμε το φλάουτο ανήκει στα ξύλινα αερόφωνα) που έχει 16 τρύπες οι οποίες ανάλογα με το ποιες είναι ανοιχτές ή κλειστές, με την βοήθεια των «κλειδιών» όπως λέγονται , παράγουν τα διάφορα ύψη των νοτών. Επίσης, το φλάουτο είναι ένα ιδιαίτερα εκφραστικό όργανο, αφού οι χαμηλές του συχνότητες είναι «ζεστές» και οι ψηλότερες «διαπεραστικές» και «καθαρές». Τέλος, οι δυνατότητές του σε ποικίλματα, τρίλλιες και άλλου είδους γρήγορα «περάσματα» είναι εντυπωσιακές. Χρησιμοποιείται ευρύτατα σε κλασσικές συμφωνικές ορχήστρες, ενώ σήμερα ο ρόλος του σε μοντέρνες ορχήστρες είναι εξίσου συναρπαστικός.
Ιστορική αναδρομή
Υπάρχουν ενδείξεις ότι είδη αυλού χρησιμοποιούσαν ως μουσικό όργανο οι άνθρωποι του Νεάντερταλ, πριν από περίπου 50.000 χρόνια. Στην αρχαία Ελλάδα αντίστοιχο όργανο ήταν ο δίαυλος που απεικονίζεται σε πολλά αγγεία και γλυπτά. Ο πλαγίαυλος απεικονίζεται σε ρωμαϊκά και βυζαντινά γλυπτά, είναι δε διαδεδομένος στη μουσική της Ανατολικής Ασίας και της Δυτικής Ευρώπης. Η φλογέρα είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη στη δημοτική μουσική της Μέσης Ανατολής και των Βαλκανίων. Γερμανοί αρχαιολόγοι ανακάλυψαν φλάουτα από κόκαλα πουλιού και ελεφαντόδοντο, που είναι ηλικίας τουλάχιστον 35.000 ετών και πιθανότατα αποτελούν τα παλαιότερα μουσικά όργανα στον κόσμο.
Από την Αναγέννηση και μετά βεβαιώνουν πολλοί ζωγραφικοί πίνακες την ευρύτερη χρήση του πλαγίαυλου στην Ευρώπη.
Για την ακρίβεια, στη Δυτική Ευρώπη κυριαρχούσε από το μεσαίωνα μέχρι τα μέσα του 18ου αιώνα η φλογέρα. Από αυτή την εποχή και μετά διαδόθηκε ο πλαγίαυλος, ο οποίος και χρησιμοποιείται σήμερα τελειοποιημένος ως όργανο της ορχήστρας. Μέχρι περίπου τα μέσα του 17ου αιώνα ο σωλήνας του πλαγίαυλου ήταν ενιαίος με κυλινδρική διάτρηση. Στη συνέχεια παρουσιάστηκε, αρχικά στη Γαλλία, ένας τύπος που “σπάει” σε τρία τμήματα (σπαστός πλαγίαυλος 1780), την κεφαλή, το μεσαίο τμήμα και τη βάση. Από αυτά, η κεφαλή είχε κυλινδρική διάτρηση, ενώ τα άλλα μέρη μία αντίστροφη κωνική. Ο λυόμενος τύπος πλαγίαυλου εξυπηρετεί την ακρίβεια στη διάτρηση και τη διόρθωση του ήχου με παρεμβολή μεσαίων τμημάτων διαφορετικού μήκους.
Πολυμέσα
Ολοκληρώνουμε το άρθρο με μια επιλογή από κλασικά κομμάτια στα οποία το φλάουτο έχει τον πρώτο ρόλο.
Σύνταξη – Επιμέλεια: Γιώργος Γράψας
Ο Γιώργος Γράψας γεννήθηκε το 2004 στην Αθήνα και μεγάλωσε στην Λευκάδα. Σε ηλικία 8 ετών ξεκίνησε την ενασχόλησή του με την μουσική και συγκεκριμένα με το τρομπόνι, στην Φιλαρμονική Εταιρία Λευκάδας. Είναι μαθητής της Β’ Λυκείου στο Μουσικό Σχολείο Λευκάδας. Επίσης είναι αθλητής ιστιοπλοΐας από τα 7 του έχοντας συμμετάσχει σε πολλούς αγώνες ανά την Ελλάδα.
